Thơ bắt óc ta làm việc nhiều hơn tiểu thuyết, nếu trong thơ có phần tưởng tượng. Đó là một trong những câu mà ai nấy đều thuộc, đều biết giá trị, nhưng chỉ những người thông minh nhất mới đem áp dụng. Và bây giờ tôi phải xét đến vấn đề là nên coi tuần lễ có sáu hay bảy ngày.
Chẳng hạn bạn có thể đọc cuốn "Xem tranh cách nào?" của Clermont Witt, hay cuốn "Xét các công trình kiến-trúc cách nào?" của Russell Sturgis. Vậy khi bạn khởi sự dùng tất cả thì giờ của bạn thì ít nhất bạn cũng nhớ rằng bạn chỉ được dùng thì giờ của mình thôi chứ không phải thì giờ của người khác. Thơ bắt óc ta làm việc nhiều hơn tiểu thuyết, nếu trong thơ có phần tưởng tượng.
Tôi không cần biết bạn tập trung tư tưởng vào cái gì, miễn bạn chịu luyện cái bộ máy suy nghĩ của bạn là được. Thiên-tài cũng không được hưởng thêm, dù chỉ là một giờ mỗi ngày. Không ăn cắp nó được.
Hôm đó, bạn không bỏ ra 45 phút để sửa soạn đi ngủ. Nhưng riêng về phần tôi thì không khi nào bạn bắt gặp tôi du lịch mà không mang theo Marc Aurele. Không có gì giản tiện hơn.
Mà khó thay đổi cái của quỷ đó lắm. Y có thể không bao giờ tới thành La Mecque. Nó là nguyên nhân của trạng thái không yên ổn trong tâm tư, nó như một bóng ma, luôn luôn phá quấy những cuộc vui của ta.
Nhưng tôi nhấn mạnh rằng văn chương không bao gồm hết khu vực hiểu biết của loài người. Mỗi ngày từ 6 giờ chiều đến 10 giờ sáng - tức 16 giờ - thầy phải tìm cách luyện thân thể và trí óc, tâm hồn. nhưng tôi khuyên bạn, lúc đầu, có thể cứ hai đêm một lần, bỏ ra giờ rưỡi vào một công việc quan trọng là luyện trí.
Trên báo chúng ta thường thấy những bài bày cách sống với một số tiền nhất định, và những bài đó gây những cuộc tranh luận sôi nổi, chứng tỏ rằng người ta rất chú ý tới vấn đề. Tôi không bảo rằng những cuốn ấy hợp cho những người mới học đâu, nhưng tôi không hiểu tại sao những người thông minh trung bình, sau một năm gắng sức đọc sách lại không thể tấn công những kiệt tác về sử hoặc triết học đó được. Mặc dầu vậy, ông ta vẫn nhất định coi những giờ làm việc từ 10 giờ sáng đến 6 giờ chiều là khoảng thời gian chính trong ngày, còn 10 giờ trước và 6 giờ sau khoảng đó là phụ, chỉ như một đoạn mở và một đoạn kết vậy thôi.
Chúng ta ngỡ hành động theo lý trí, trong thực tế lại hành động theo tình cảm nhiều hơn. Các triết gia đã giảng-nghĩa không gian mà không giảng nghĩa thời gian. Mỗi ngày từ 6 giờ chiều đến 10 giờ sáng - tức 16 giờ - thầy phải tìm cách luyện thân thể và trí óc, tâm hồn.
Bạn làm việc quan trọng đó lúc nào? Theo tôi lúc thích hợp nhất là lúc đi từ sở về nhà. Bạn có thể học những điều căn bản để hiểu âm nhạc. Sau khi đã suốt ngày gắng sức lo cơm, áo, tự nhiên óc ta muốn suy nghĩ.
Bạn biết rằng ít nhất cũng có được nửa giờ yên ổn. Nhưng nếu không thể thu xếp sao cho số vốn 24 giờ một ngày đủ chi phí về thời giờ thì đời ta nhất định phải lúng túng. Sau nầy, có dịp, tôi sẽ nói về văn chương.