Chúa đặt tôi tới dòng nước trong. Mấy ngàn năm sau, loài người vẫn còn đọc và thích đoạn văn bất hủ của Platon tả cái chết đó - đoạn văn ấy là một đoạn đẹp nhất, cảm động nhất trong văn học từ xưa tới nay. Đây là câu chuyện: Đại tướng bao vây đồn Richsmond đã 9 tháng.
Nỗi ưu tư, bộ thần kinh căng thẳng và những cảm xúc hỗn loạn là ba nguyên nhân chính của sự mệt nhọc. Đọc hết 25 cuốn sách ấy, không thấy cuốn nào đầy đủ, khả dĩ dùng để dạy học được, ông đành bỏ ra 7 năm để nghiên cứu hết các triết gia cổ, kim, đông, tây, đọc hàng trăm tiểu sử, từ tiểu sử của Khổng Tử tới đời tư của Churchill, rồi lại phỏng vấn hàng chục các danh nhân đương thời và hàng trăm đồng bào của ông trong hạng trung lưu. Tôi đã trở lại Tôn giáo.
Nhưng ít khi hai người chịu nghe tôi. Ông thích phương pháp ấy tới nỗi tiếp tục dùng nó khi ông đã giàu, nổi danh khắp thế giới và có cả một chiếc du thuyền nữa. Rồi thì sao? Khi ông Lincoln nghe người ta mách, ông bình tĩnh đáp: "Nếu ông Stanton bảo tôi là một thằng điên thì có lẽ tôi điên thật.
Lẽ cố nhiên, chồng bà chẳng phải là người hoàn toàn. Tôi không bao giờ quên được một ý kiến đã đọc trong tờ báo Đời bạn. Nghe tôi hỏi có bao giờ lo lắng không, ông đáp: "Không, tôi tin Thượng đế điều khiển mọi việc mà Ngài không cần tôi tính toán giùm Ngài.
Vậy điều kiện mầu nhiệm đó là gì? Là một lòng khao khát và hăng hái học hỏi, một ý chí cương quyết quẳng gánh lo đi để bắt đầu một đời sống vui vẻ. Vậy bạn thử đoán có bao nhiêu kẻ thoát chết ấy đã cảm ơn ông ta hoặc chịu khó gởi cho ông ta một bức thiệp chúc năm mới? Bao nhiêu? bạn đoán đi. Nhà triết lý học Alfred Adler trọn đời chuyện chú vào công cuộc nghiên cứu những kho tiềm lực nhân loại đã phải nói rằng: "Một trong những đức tính kỳ diệu của con người là ý chí chuyển bại thành thắng".
Chàng kể: "Giữa trận đấu, tôi đột nhiên cảm thấy hết thời gian. Trong thế giới chiến tranh lần thứ hai, ông Winston Churchil, hồi đó đã 70 tuổi, vẫn làm việc 16 giờ một ngày. Rồi ông ra sao? Ngày nay ông là hội trưởng Công ty xà bông Palmolive - một hãng chế xà bông lớn nhất thế giới.
Lúc ấy tôi nhớ lại hết quãng đời đã trải, nhớ lại những hành vi xấu xa, những nỗi lo lắng lặt vặt. Tôi tưởng tượng sẽ làm lễ cưới tại một nhà thờ thôn quê, rồi ngồi chiếc xe song mã có rèm rủ mà trở về trại. Làm sao nhờ họ chỉ bảo được? Ví dụ bạn muốn học nghề kiến trúc.
Rán tỏ ra là một đạt nhân về vấn đề ấy. Lòng tự ngờ vực sẽ tạo ra nhiều nỗi ngờ vực khác. Lời bạn đã làm tôi phải suy nghĩ.
Thỉnh thoảng ngừng lại để suy nghĩ. Bà đã mất hẳn bình tĩnh trong tâm hồn và như thế là trả giá rất đắt nỗi oán giận ấp ủ hoài trong lòng vậy. Tôi nghe bà kể lại chuyện ấy cả chục lần rồi.
Tôi biết những người da trắng mà y đã kể tên. Bông hoa nở giữa kẻ tường cũng vậy. Không thể nào đi được nữa vì một trận bão tuyết thổi dữ dội sát trên mặt đất liên tiếp 11 ngày đêm, gió ghê gớm tới nỗi cắt bằng lớp băng ở miền ấy.