Lẽ dĩ nhiên khi tình yêu hoạt động thì bản năng nghe thiếu thốn nầy hoạt động mạnh. Họ hay diễn lộ tình thương bằng những cử chỉ, tác vi, thái độ bên ngoài như tặng đồ vặt kỷ niệm, như trước khi đi đâu phải từ giã nhau, đi ngang nhau liếc cười, bắt tay siết mạnh và kéo dài. Tôi chỉ nói họ dễ bị dẫn dụ thôi.
Ta thấy đó là những tinh thần, tình cảm mạnh tuy không đ àn áp nổi tình yêu cùng lương tâm, có thể ảnh hưởng trên ấy không ít. Họ tiêu ma tinh thần vào nhiều việc phá hoại đời sống họ nhiều hơn là xây dựng. Họ sống thuần túy trong tương lai và bằng tưởng tượng.
Thầy có lỡ lời, nói gì bất đáng, có họ ngồi sẵn dưới, đứng lên chỉnh phong tay đôi. Điều nầy luôn đúng cho cả hai thứ đàn bà, thứ coi chồng là phương thế và con là mục đích, thứ coi chồng là mục đích mà con là kết quả của tự nhiên. Vấn đề tế nhị, phức tạp, hơi khó nói thẳng.
Tình mẫu tử ứa trào trong những cái đút cơm, lau mồ hôi hay những nét hôn trong sạch. Họ la rầy em út đã đ ành mà cũng rầy chị. Tạo hóa cho bạn trai có năng lực tự nhiên hướng về tập trung tinh thần dễ dàng vì bản chất tinh thần của bạn trai ưa suy luận, tìm cái tại sao, truy tầm nguyên nhân, cứu cánh.
Nhiều lá thư trong lúc viết nóng nổi hơi men tình của họ thì nhiều năm sau cũng có thể khiến họ gieo những giọt lệ nông nỗi hối hận. Tôi lúc làm hiệu trưởng trung học, trong khi học sinh nam nữ thảo luận chung, hay nghe những câu đại khái của nam sinh: ối! Mấy chị mà làm gì! Để tụi tôi. Tôi vẫn biết ở thời nầy tuổi trẻ ngang ngạnh lắm, bất kể nhà giáo dục.
Con người có nhân vị tính mà cũng có xã hội tính. Vì lẽ đó người ta thấy sự tâm giao thạnh hành trong giới đầu xanh nhất ở những tổ chức mà bạn hay bạn gái lưu trú. Con người toàn diện ngày một nghèo nàn.
Désiré ở lại tại Pháp, Berbanotte đi làm vua ở Thụy sĩ. Đức khiết bạch của các kẻ thích những tác vi ấy rất bị hăm dọa và nhân cách của họ kể là bỏ đi. Nhưng cách chung bạn trai không có tâm hồn lầy lụa sớm quá vậy.
Còn ảnh nào mà không láng nhưng coi chừng da mặt của người mà họ cho là đẹp đó có giống xơ mít không, có giống da tay khỉ không. Con chó không sủa lại cắn. Ơû thành ngủ trưa dậy, chưa rửa mặt, còn nằm lăn qua lăn lại nhớ đâu đâu, họ nghe một giọng oanh vàng ở nhà bên hát:
Trong thời gian nầy ai hay sách báo nào bàn về tình tâm giao họ lấy làm hân xướng để tiếp chuyện, để đọc say mê. Người vợ phải tế nhị trọng nể ý kiến chồng. Có khi mụn nhiều quá nặn không xiết, họ giận quá dùng lưỡi lam, cạo đến rươm máu.
Phải khôn ngoan lắm khi bàn tính giáo dục chỗ công cộng. Có nhiều khuyết điểm đấy, nhưng dù sao bạn cũng âm thầm thán phục bàn tay xảo diệu của Tạo hóa trong sự sáng tạo bạn trai. Tâm hồn họ không để họ sống trong hiện tại mà xô đẩy họ vào những mơ tưởng đâu đâu.