Nhưng sau khi tình yêu đã đến cho đôi trai tài gái sắc ấy, nó bỗng bị bóng ma chia ly hăm dọa. Tôi hiểu lương tâm ở đây là quan năng tinh thần dùng để tự nhận thức và đánh giá thiện ác những hành vi nhân linh (actus humanus). Tất cả tại bản năng của hai giới khác nhau.
Sự phát triển sinh lý của bạn trai từ lối họ 12 đến hai mười mấy tuổi là sự phát triển ngó thấy và gây ảnh hưởng mạnh mẽ trên con người tâm lý của họ. Tại bảntính nam nhi, tự nhiên ưa bạch lộ bản năng thích uy quyền của mình. Hồi viết bạn trai viết với tuổi thơ, tuổi của thiếu dè dặt, lại viết trong cơn lốc cuồng loạn của ái tình, có khi của tình ghen, tình hiềm tị, oán thù.
Những người nuôi chí lớn khi gãy một chương trình, té vào thất bại, tinh thần họ hay bị khủng hoảng. Nó hạ nhân cách của mình. Trong khối bạn trai nói trên có một số ít tâm hồn sống giữa xã hội vừa cảm thấy mình cô độc, vừa tìm lý tưởng như bao nhiêu kẻ khác mà có đầu óc rất độc lập đến có ý tưởng thiên chấp.
Lòng thì tốt mà cách gởi tình yêu bất đáng sái chỗ, phản tâm lý. Trong lãnh vực giáo dục, người có trách nhiệm nên biết tâm lý ất để nắm nam thanh. Aùi tình trong trắng đã phai màu nhường chỗ lại cho bạo lực nhục tình.
Cha mặc nhiên hay minh nhiên chỉ xin mẹ cho biết rõ lý do, chỗ đi. Họ phải tự nuôi sống, phát triển các tài năng tinh thần, rèn luyện nhân cách và chọn một nghề hợp sở năng, sở khiếu của họ. Nhưng có người nói óc trách nhiệm nầy bị ảnh hưởng bởi ý muốn bảo vệ đồng lương để nuôi bản thân, cha mẹ, vợ con.
Trong mục dưới toiâ sẽ đề cập rộng sự phát lộ ái tình của bạn trai. Nhưng ta phải biết kính trọng thân thể vì trong đó tinh thần hoạt động và nhất là nó làm cung điện của Thượng đế ngụ. Một lời khuyên bạn trai nên quan tâm là: trong đời sống hôn nhân hãy bảo vệ tình yêu bằng sự gìn giữ khôn ngoan người bạn trăm năm.
Tránh điều ác là đại đảm chớ không phải bạc nhược như nhiều người lầm tưởng. Cà hai đều có giá trị chữa bịnh rét nhưng cách chữa hơi khác. Cơ quan nầy lúc bạn trai dậy thì đòi những của ăn đặc biệt như âm điệu xuống trầm, lên bổng mà réo rắt, như chuyến đò không bến vắng, vắng khách chinh phu, như chàng ra đi cách xa muôn trùng, sao trong chốn khuê phòng tin chàng.
Họ không chịu quan sát. Đừng để các tâm hồn ấy làm Voltaire mà chuyển họ thành những Curé d'ars. Đức tế nhị vui tươi là đức nêu cao tinh thần cá nhân mà cũng như dầu nhớt làm cho guồng máy gia đình chạy trơn tru hơn hiểu là để thành công trong mọi mặt.
Họ thấy giữa chợ đời, không thấy ai quan tâm tới nội tâm của họ. Hiện tượng tự nhiên nầy, cứ chung cho người có sức khoẻ trung bình là đôi tuần lễ hay một tháng một lần. Nhưng cũng có nhiều lòng bẩn chật, keo kiết coi tiền bạc như bánh xe.
Tôi thấy có nhiều đ àn ông khi đi đâu với người vợ mới cưới mà gặp người bạn tình cũ họ hơi buồn: nét buồn nói lên sự hiền, sự hối tiếc. Cách chung bạn trai không có tiền thì thôi, hễ có thì bố thí dễ dàng hơn bạn gái. Câu nầy hiệu nghiệm nhất trong nam giới.