Họ chịu cực sưu tầm những nhạc, thi phẩm phần nhiều tích trữ sự lãng mạn, làm cho lòng bay bổng, mộng mơ. Ơû học đường thì đáng rơi lệ. Nhận xét nầy chí lý.
Gặp một bạn trai, khôi ngô, lịch thiệp, xử với họ bằng tâm tình tế nhị. Nàng đến gần tôi hỏi tôi là ai. Có lẽ họ chưa để ý giá trị danh ngôn nầy của Gustave Le Bon: một lời nói ngọt có hiệu năng hơn một câu nói hay.
Tội nghiệp thầy quá vì thầy dễ gạt. Tóm lại bạn trai tự nhiên vừa hướng nội vừa hướng ngoại. Con người bạn trai mà bạn đã nhận thấy những nét kỳ biệt, mà bạn đã tìm hiểu đời sống sinh lý, tinh thần, tình cảm, con người ấy là một đời sống xã hội thế nào? Dưới đây chúng ta lần lượt giải đáp câu hỏi ấy.
Những mộng lớn của 90% nam thanh đều quay quần xung quanh những vấn đề đó. Người xưa vậy, người nay cũng không khác. Rồi đến vai trò của lương tâm: tài năng nầy bắt buộc ráo riết người đàn ông một khi nhúng tay vào công việc xây dựng gia đình, biểu lộ tình yêu trong việc tính giao không thể để một mình đàn bà gánh trách nhiệm gia thất.
Tiên ngữ kẻ làm lớn phải theo là không chịu phục vụ mà phục vụ Non ministrari sed ministrare. Kẻ có bổn phận rèn người, lo giáo luyện các bạn trai ấy. Hồi lúc làm hiệu trưởng một trung học đường nọ tôi bắt được nhiều bức thư nữ sinh gởi cho bạn trai, thứ bạn trai có bao nhiêu là tình nhân.
Vả lại các cử chỉ, thái độ, lời nói, hành vi của bạn trai nhiều khi cũng là tấm gương phản chiếu con người nội tâm của họ. Cũng còn buồn? Bạn tìm người nói chuyện. Bạn trai cảm thấy một niềm cô đơn xâm chiếm tâm hồn.
Họ tiêu xài học phí rịn mồ hôi cha, rướm nước mắt mẹ vì chạy tảo tần lo cho con, vào những việc nhậu với bạn trai để thảo luận về chương trình yêu, kế hoạch yêu. Trong cuộc sống xã hội, họ thấy người đua chen nhau tranh giành chức vị. Một điều không ai chối cãi được là ở đại học trong bất cứ quốc gia nào, nam sinh viên bao giờ cũng đông hơn nữ sinh viên.
Người ta lại càng phải phán đoán làm sao về tác giả của các trữ vật đó. Bị bịnh, bị sa thải, không có phương thế chơi, bị cấm chơi thì họ ở ngoài cuộc chơi ngó láo láo vậy. Gặp một bạn trai, khôi ngô, lịch thiệp, xử với họ bằng tâm tình tế nhị.
Tất cả những yếu tố ấy nung đúc óc trách nhiệm của mẹ đối với con. Họ vui vẻ, có khi ca hát, nói chơi qua lại, huýt gió, trửng giỡn, thoi thụi nhau để làm, làm đắc lực. Cung lòng êm ấm của mẹ là cái tổ dịu hiền chứa con, con biết không.
Tâm tình cảm thấy cô độc của họ làm lây xung quanh, khiến cho nhiều kẻ gặp họ nghe bầu khí xã giao nặng. Song ta phải quan niệm chính đáng về các từ ngữ, các chủ trương trên. Tôi lại không hồ nghi bạn không đủ ý chí, đủ ý chí để bị ái tình quấn quít như tác giả cuốn Comédie divine bị hình ảnh Béatrice luôn chi phối đầu óc.