Có bao giờ phần đông bạn trai được khiêu gợi lòng trắc ẩn đối với những người xấu số trong xã hội. Mai họ uốn cho hơi quăn quăn. Còn sự sinh sản thân xác, Ngài cộng tác với người nam và người nữ.
Nó xô đẩy người bạn trai thề sông hẹn biển, thích nói cùng tình nhân của mình yêu kẻ ấy lắm lắm và đặc biệt là họ dễ dàng bội bạc với lời thề bởi lúc tuyên thệ họ không dùng lý trí để ý thức trách nhiệm của điều mình quyết định, mà chỉ dùng tình cảm là thứ tình lửa rơm. Tính làm cho to đòi nhiều nghị lực thì không nên tính với họ đ ành rồi. Bạn trai không thoát khỏi định luật ngàn đời nầy.
Ai đã từng qua tuổi dậy thì tất nhận trong những giấc mộng xuân có môt thứ thú vị, nó ve vuốt tâm hồn, nó bắt mình thoát tục. Còn đ àn ông không phải đàn ông, đ àn bà không phải đàn bà cũng không phải lưỡng tính nên họ có thứ tâmtính riêng. Vì bị gió yêu đương lôi cuốn trong các cơn mơ mộng êm đềm, bạn trai tìm đọc tiểu thuyết, thứ tiểu thuyết tâm lý, tình cảm, đượm sắc ân ái.
Song cuộc sinh hoạt của họ lúc bấy giờ là cuộc sinh hoạt được chi phối bởi bản năng nhiều hơn là tâm hồn. Qua thời thanh xuân, phải chịu bạn trai có lúc làm đủ thứ kỳ cục. Chắc con không biết? Có lẽ con yêu mẹ lắm nhưng con yêu trong thinh lặng, còn mẹ yêu con yêu vừa trầm mặc vừa bao nhiêu lo lắng săn sóc nhất là khi con gần ra đời.
Hiểu như vậy thì óc chú ý rất nghèo ở bạn gái mà giàu ở bạn trai. Nếu có những cô gái già thì cũng có những cụ non, ưa sống ru rú như gián ban ngày, ù lì trong phận sự, ghét máy động nhiều. Trí tuệ bị ám ảnh bởi các hình mỹ nhân, hình ảnh cuộc truy hoan ô uế.
Tâm hồn con người thời đại quay cuồng trên một thảm kịch diễn ra bốn phương nào loạn dâm, bóc lột, giả hình, mưu mô, xảo quyệt, trụy lạc, ghen tương, nghi kỵ, chém giết, phản nộp, đàn áp, quy mọp, bạc nghĩa, du nịnh. Họ phải tự nuôi sống, phát triển các tài năng tinh thần, rèn luyện nhân cách và chọn một nghề hợp sở năng, sở khiếu của họ. Có lẽ họ vô ý, không đáng khen mấy, khi họ không thích lật lại những trang đời cũ đầy vết lem của người họ yêu, có lẽ vậy.
Brizeux muốn vậy nhưng lại làm thi sĩ. Tất cả những tài năng nầy bắt họ lắm lúc trở về những thinh lặng nội tâm để suy nghĩ, hồi cố, tạo nên những hình ảnh hay mơ mộng ước ao. Nhưng những điều tôi trình bày ở trên là tôi chỉ mới nói được phần nào sự thành công của quỷ Satan trong lương tâm họ thôi.
Xin bạn hiểu cho ở đây tôi nói tâm tính tự nhiên. Oùc ích kỷ của họ, tôi thấy nặng trong óc độc đoán. Óc ỷ lại pha màu sắc hèn yếu và nô lệ ái tình đôi khi khiến họ liều lĩnh:
Họ ngại ngùng, e lệ không thua bạn gái. tạo hóa đã sáng tạo ra người nam và người nữ đồng bản chất, có sứ mệnh vừa hiện thế vừa siêu nhiên giống nhau. Bạn trai mắc nó, sức khỏe kiệt quệ ngó thấy: toàn thân gầy ốm, nước da vàng bủn, mặt nhiều nếp nhăn, mắt hoa mờ, tai ù, tim đập nhanh và không đều, vai rút, gối run.
Đọc sách Tây Đông, người ta hễ nói tới ghen, thì nghĩ đến Hermione trong Andromaque, Hoạn Thư trong truyện Kiều. Lúc sửa những tác văn của nam sinh, tôi thấytính nầy của họ rất rõ rệt. Thiếu gì bạn trai chuyên môn trầm dưới mấy rạch có cống, ở bến chợ, coi chợ nhóm như không có ai.