Bài thơ thứ 138, cũng rất nổi tiếng, bắt đầu bằng những dòng: Nhưng chúng ta không sống trong thế giới này nếu không thể thoát khỏi nó vào một lúc nào đó. Nếu kiến thức thật sự, không phải ý kiến cá nhân, bị đe doạ, thì thường xảy ra hai trường hợp sau: hoặc bất đồng có thể dễ dàng xoá bỏ thông qua sự thống nhất về cách dùng từ và gặp gỡ về tư tưởng; hoặc bất đồng thật sự nghiêm trọng và vấn đề chỉ được giải quyết dựa trên thực tiễn và lý lẽ.
Cách đọc như thế được những người Do Thái chính thống áp dụng khi đọc Kinh Cựu Ước; người Cơ đốc giáo áp dụng đọc Tân Cựu Ước; người Hồi giáo đọc Kinh Koran; người theo chủ nghĩa Marxists đọc các tác phẩm của Marx, Lenin và tuỳ thuộc vào tình hình chính trị họ đọc các tác phẩm của Stalin; các nhà tâm lý học theo trường phái Freud đọc các tác phẩm của Freud; các sĩ quan quân đội Hoa Kỳ đọc sách huấn luyện bộ binh… Bạn nên nhớ những kinh nghiệm để rút ra các giả thuyết đó không giống những kinh nghiệm đặc biệt của các nhà khoa học mà là kinh nghiệm chung của mọi người. Và tất nhiên mọi người đều hy vọng nhân chứng nói thật.
Aristotle cho rằng đoạn trên đây chính là cốt lõi của câu chuyện, phần còn lại chỉ là các tình tiết cụ thể. Ông còn kể ra hàng loạt chiến thắng của thời gian mà con người luôn mong có đủ sức để chống trả. Ở đó, những điều khủng khiếp xảy ra với người tốt.
Đâu là câu hỏi quan trọng nhất? Câu nào là thứ yếu? Câu nào cần được trả lời đầu tiên? Các tác phẩm của ông trước tiên nêu lên vấn đề chính, đi sâu vào vấn đề một cách kỹ lưỡng và nghiêm túc, sau đó mới bàn đến các vấn đề đặc biệt. Những nghiên cứu như thế bắt đầu với việc Galileo sử dụng kính viễn vọng và ông đã phát hiện ra những mặt trăng của Sao Mộc.
Trong năm hình thức trên, có lẽ phổ biến nhất từ trước đến nay là kiểu viết theo kiểu chuyên luận hay bài luận. Bạn cũng chấp nhận công thức làm món bánh này nhưng vì là nam giới và không bao giờ vào bếp nên bạn quyết định không thực hành làm món bánh đó. Trong một cuốn sách thực hành thường xuất hiện những từ như: nên, phải, tốt, xấu, mục đích, phương tiện.
Sau một lúc nói với nàng những điều khá hợp tình hợp lý, đột nhiên chàng kêu lên: Em có thành thực không?. Mỗi cái cúc có một khuyết và mỗi khuyết ứng với một cái cúc. Việc cho rằng sự thật sẽ mở ra qua những chống đối và xung đột là một cách nghĩ khá thông dụng thời Trung cổ.
Không phải tất cả các câu trong sách đều ẩn chứa một nhận định vì có những câu nêu lên sự nghi vấn. Một người đọc sách giỏi bao giờ cũng đọc một cách chủ động với sự tập trung cao. Mỗi lập luận bắt đầu bằng một ý nào đó và tiếp tục được diễn giải dần qua các ý khác.
Những câu như vậy rất khó phân tích. Trên thực tế, độc giả thường dùng cách đọc kiểm soát làm công cụ chủ yếu trong đọc đồng chủ đề. Trước hết, có sự khác biệt giữa lịch sử với tư cách là sự việc thật đã xảy ra và lịch sử trên danh nghĩa là những tài liệu ghi chép lại những sự việc đó.
Độc giả đọc sách theo tinh thần này chỉ đọc cốt để tìm ra những điểm mình không tán thành. Hãy chọn một số câu phức tạp trong cuốn sách này và cố diễn đạt những điều tác giả khẳng định trong từng câu bằng ngôn từ của chính bạn. Dù đọc loại sách gì thì độc giả vẫn phải tuân theo một số quy định chung.
Cuối cùng, bạn lại tìm đến nó. Sự khác biệt giữa khám phá có trợ giúp và không có trợ giúp thể hiện rõ ở điểm này. Hai giai đoạn đầu có sự thâm nhập vào nhau còn giai đoạn ba luôn theo sát hai giai đoạn đầu.