Những bề trái của thế tục giúp họ tìm một thứ lạc thú trong tâm hồn và trong khi diệt dục, hành đức họ mong sự chiếm hữu Thượng đế là toàn phúc bên kia bờ cõi cái chết. Tôi thấy nền tiểu học nên nhất định luyện óc nhớ, nền trung học luyện trí hiểu mà đừng nên bắt học sinh học thuộc lòng và ở đại học hiểu là tối hệ rồi nhưng hiểu mà không nhớ thì cũng dốt. Tuần lễ sau họ mặc thứ cụt, cụt lắm có thể nói theo kiểu bình dân là chó táp mấy ngày không tới.
Họ đi sâu vào chi tiết, họ ngừng ở phương thế, tiến chậm đến mục đích. Nói năng nhiều khi không đo trước cân sau. Nhưng khi mất tình yêu hay bị bội bạc, đ àn ông đau khổ không thua đ àn bà có khi hơn nữa vì trong lúc cô độc họ dùng lý trí để suy xét chân nghĩa của ái tình, phán đoán về nhân nghĩa, thuỷ chung.
Đối với bạn trăm năm cũng như con cái, tôi tớ trong gia đình, người nam chớtính khô lạt của mình có thể làm hại cho hạnh phúc cuộc sống chung. Cái say duyên mới của người yêu là kích thích tố làm lửa ghen bừng cao trong lòng họ. Có khi võ lực nói lên ý chí mà có khi võ lực tỏ ra nhược chí.
Cha mẹ khi thấy con trai của mình lố 12, 13 tuổi mà có những hiện tượng nầy thì cứ đơn sơ nói thẳng cho chúng ăn mặc kín đáo đừng e ngại để con mình lắm lúc bối rối đâm ra có những tâm tình không hay như tôi trình bày dưới đây. Bạn có cười nôn ruột chưa, mà hầu hết bạn trai qua thời thiếu thanh niên đều mắc ít nhiều chứng na ná như vậy. Nhấn mạnh cho họ về lương tâm chức nghiệp.
Tuổi hoa niên chiếm cõi lòng, bạn trai bị chìm lặng trong mộng và mộng. Điều nầy không lạ: họ yêu vì bảntính họ thèm yêu. Hình như các bạn trai ấy mất ý thức về tội lỗi.
Song xét về tâm lý học, theo tôi sở dĩ từ xưa đến nay trong các địa hạt văn học, nghệ thuật, kỹ thuật, v. Bạn gái có thể rút trong đó những bài học tâm lý để hiểu người khác phái với mình và sau dưới mái gia đình làm xong trách nhiệm giáo dục của người mẹ. Họ nói nghịch mà đáng thương hại hơn đáng trách.
Kỳ thực họ có một thứtính tôi không biết gọi là thứ gì mà nó cà rị cà mọ, cà riềng cà tỏi, nhẻo nhẹt, tỷ mỷ, thắc mắc, rắc rối. Nó cũng làm cho cả loạt quả tim chạy theo bóng dáng nó, hớp những ảo ảnh của hạnh phúc, sụp những hầm hố sau cùng nghiến răng trong tuyệt vọng. Họ hay đoán tài, đoán chí học sinh xuyên qua tướng mạo.
Trong mấy chương sau tôi sẽ nói thẳng bao nhiêu điểm tệ của họ. Nhưng họ rất yếu đuối trước hiện diện của người đẹp. Hãy dọn tâm hồn trong sạch để rước bạn tâm tình của mình.
Cha nói cùng mẹ những lời âu yếm, mẹ có những cử chỉ tỏ tình nồng thắm với cha: tất cả họ cho là cha hú hí hay mẹ cút hà giỡn với họ. Một giáo sư Việt văn có một nghệ thuật giảng bài rất khả quan, không nắm giữ tinh thần bạn trai khỏi chia trí luôn hai tiếng giờ khi ông bàn về thuật hành văn của Phạm Quỳnh, ngòi bút thơ của Phan Châu Trinh, Phan Bội Châu. Anh hai đang ngủ hả họng, họ lấy muối bọt và cột con tép sống nhét vô.
Các mộng tưởng tốt đẹp về ngày mai có lúc tâm hồn họ sung sướng quay cuồng. Giúp họ đề phòng những ảnh hưởng của tình dục nhất là ái tình, nợ tình. Hai câu Nguyễn Du đặt vào miệng Hoạn Thư nên sửa lại một chút và chỉ để dùng cho nam giới: