Coi chừng hồi mình dặn, họ dạ dạ, vâng vâng mà không hiểu hết ý mình đâu. Họ hiểu huấn lệnh của bạn hình như mau hơn bạn, có điều là nghe ẩu để làm bậy. Trong một thời gian huấn luyện thanh niên tôi biết nhiều nam thanh gặp tôi mặt như hường nở, cười ngoẻn ngoẻn.
Họ chưa có ý nghĩ dừng chân lại ở vườn lòng để coi đã nở những hoa tâm tình nào. Nếu họ là một linh mục thì gánh trách nhiệm của họ là gánh khủng khiếp. Nói đến đời sống tinh thần bạn trai mà không bàn hai thứ đầu óc nầy của họ thì bỏ một lỗ trống to.
Họ bất kể chấm phết, dụng ngữ, mệnh đề. Ai biếttính hào hiệp của họ, nói phải quấy với họ, một lời đã biết đến ta họ dám làm những việc hy sinh cao cả. Mà khi Nã Phá Luân hỏi, nàng khóc ồ ồ và bực anh hùng nơi trận mạc nầy không anh hùng chút nào trước những giọi lệ cá sấu của đàn bà.
Các người, vật, hiện tượng hấp dẫn bên ngoài mà ngũ quan cho biết, đã chiếm hết tâm hồn của bạn trai. Người tình cũ, thưa bạn, sẽ là một mối lo đáng sợ cho bạn. Nền giáo dục hiện giờ thì thiếu đủ chuyện.
Họ bất kể chấm phết, dụng ngữ, mệnh đề. Nhưng về giá trị đàn ông hơn đàn bà vì cái gì đơn giản thì mạnh mẽ, chỉ huy cái phiền đa yếu đuối. Mẹ là người mà họ trìu mến nhất mà cũng ngại việc tiếc lộ những tâm tư thầm kín.
Bạn trai lúc ấu trĩ phải chịu, chơi nhiều kiểu thập tử nhất sanh lắm. Tôi biết được nhiều trung học sinh chuyên môn trốn học, chép khóa của giáo sư cho về để mốc, thi rớt lên rớt xuống mà ngày tới tối cứ xây mộng vàng làm lớn. Bạn trai nào cũng đều có lúc làm Anatole France con nít và Anatole France 17 tuổi.
Không phải bạn trai không thèo lẽo, kiếm chuyện gây và nóng nảy nhưng họ không như bạn gái thường xuyên trong sự đa ngôn và thắc mắc. Làm lớn nói cho đúng là bất đắc dĩ phải gồng gánh trách nhiệm vì công ích. Họ thinh lặng vì thấy lòng mình không để mình ở yên, vô tư.
Phản ứng tâm lý đối ngoại của họ khi bị ai đả kích là quần quằn, quạu quọ. Lúc bị tình ghen ám ảnh, nên dùng trí tuệ trầm nghĩ điều thiệt hơn, dùng ý chí trấn tĩnh tâm hồn để sau cùng tìm lối thoát sáng suốt, bảo đảm được hạnh phúc gia đình. Lý tưởng là mộng nhưng phải đi đến thực tế.
Bông có hai thứ, bông đực và bông cái. Tôi muốn lấy ví dụ đó để làm sáng tỏ một góc cạnh của ái tình và nhục tình. Nhưng hy vọng nào không có tính chất mộng.
Mất tình yêu họ nghe đau xót vì cô độc, vì thiếu sự bổ khuyết vào tâm hồn họ, bao nhiêu cực khổ của họ vì người yêu, bao nhiêu tốn kém của họ đổ ra để mua chuộc tình yêu. Tôi biết vậy nên, thưa em, nào có dám mở rộng cửa yêu đương sợ lạc vào đó những nhơ bợn làm bẩn đi gót chân người mà Tạo hóa bắt tôi trao xương đổi thịt, sợ không xứng đáng nơi mà tôi sẽ tiếp tay Tạo hóa gởi dòng máu của tôi, đưa ra đời một con người mà trong đó hình ảnh tôi và em. Hai người tha thiết yêu nhau và sau cùng một đám cưới.