Mấy năm lăn lóc trong nghề giáo dục thiếu và thanh niên nam nữ, tôi biết được bao nhiêu bạn trai không theo tôn giáo nào hết mà lương tâm tự nhiên trong trắng. Xin bạn hiểu cho ở đây tôi nói tâm tính tự nhiên. Có biết bao nhiêu trường hợp, người lớn tưởng bạn trai thiếu niên có mắt mà không thấy.
Không sợ ai hẳn đâu, mà tim hay hồi hộp. Tiếc thay nhiều cha mẹ lo mưu sinh, thầy giáo mắc lo trí dục để lắm bạn trai sống cô đơn với nguồn tâm sự lênh lánh của mình. Họ có những nét tâm lý đặc biệt.
Bạn trai diễn tả các thứ ấy bằng ngôn phong, tác phong mà ngoài người ta thấy có vẻ lạnh nhạt, khô khan. Nó là một trong những bảo vật mà tạo hóa tặng cho người đời. Vừa nói chuyện với ai, họ vừa chia trí coi tay có bụi bị bám không, móng tay có đóng đất không.
Bạn trai ở thời hoa niên không tự đắc như Khuất Nguyên mà cho đời say hay đục cả. Vị ấy nói: Anh rất hùng biện nhưng lý tưởng còn non nớt. Nhưng tâm honà đầy những khát vọng vĩ đại, bận rộn vì chí cả của họ nghe cần một cái gì êm dịu như tình mẫu tử, lời nói dịu hiền của chị ruột, bữa cơm dọn sẵn của chị dâu.
Bạn gái coi chừng lầm một thứ lương tâm nẩy lửa của bạn trai. Người bạn trai liệu bao nhiêu cánh thư cótính chất riêng tư, đem lòng phơi trải của họ có bay đi không. Nhưng các bạn trai đều có phút giống Tilstoi ở chỗ lòng dậy lên mùa mộng biếc.
Họ nói nghịch vì họ không thấy xa mà lắm lúc tại muốn tỏ ra mình là một giá trị vì lòng tự ái quá sôi nổi. Vậy thưa bạn, sau khi nghiên cứu những nét đại cương về tâm lý của một số bạn trai ở khác hoàn cảnh xã hội ta thấy, cách chung thì bạn trai vẫn có những điểm tâm lý gốc của phái nam, nhưng vì lý do nào đó có một hoàn cảnh sống đặc biệt, thì họ lại có những khía cạnh tâm lý riêng. Họ ngó người bạn trai lưu manh như một thứ mồi mà không dè bên trong có lưỡi câu.
Trong đời sống ái tình bạn gái lắm lúc chính tình cảm chi phối lý trí, lương tâm, ý chí. Điều nầy không lạ: họ yêu vì bảntính họ thèm yêu. Ozanam viết: Chúng tôi cảm thấy cần có cái gì chiếm hữu chúng tôi và chờ chúng tôi đi.
Nếu xét cho kỹ thì cách chung cha có công hơn mẹ sau ngày đứa trẻ ra đời. Có khi trong cảnh sống vợ chồng qua những thời gian tân hôn, trăng mật, đ àn ông sống hơi lạt. cho giới thanh thiếu niên.
Phần đông trong nam nhân lớn tuổi ai mà không nhớ có lúc hồi nhỏ,hồi thanh niên làm những chuyện kỳ dị bị kẻ lớn rầy la. Lấy nhục tình làm mục đích của cuộc đời: tìm nó trong hôn nhân mà khi có đôi bạn rồi cũng đi tìm cách bất luân ở ngoài hôn nhân . Lấy xương sườn của người nam thứ nhất là Adong để dựng nên người nữ thứ nhất là Evà.
Còn bạn nhiều khi nghe lắm bạn trai nói láo rằng gia đình họ giàu có, cuộc sống cha mẹ, anh chị em út họ sang, chú bác họ làm lớn: bạn đừng ngạc nhiên. Lòng ngây thơ đến khờ dại của một số lớn thiếu nữ là miếng đất để họ thí nghiệm tình ái. Chúa Giê Su không võ khí gì mà ăn nói điềm tĩnh, nhỏ nhẹ, khôn ngoan trước bao quân thù bao vây bắt đánh, chưởi, giết Chúa.