Thật khó để thúc đẩy một người nào đó là một người sáng tạo, nhưng bạn có thể dễ dàng yêu cầu người đó sử dụng chiếc mũ xanh và để chiếc mũ xanh chỉ lối cho họ. Có những người luôn luôn nghĩ tốt về một người khác ngay cả khi người này đã lừa gạt họ. Mọi người không tranh cãi về quan điểm của người vừa nêu mà tìm cách cung cấp một cách tối đa dữ liệu có liên quan, phù hợp.
Hãy cung cấp cho tôi con số những học sinh bỏ học sau khi dời trường học trong sáu tháng. Nhưng không phải lúc nào ta cũng có những con số thống kê để đưa ra những thông tin rõ ràng về sự việc, vì vậy, chúng ta cần hướng tư duy đến hệ thống thông tin hai luồng (niềm tin và thực tế đã được kiểm chứng). Chiếc mũ đỏ chính là cơ hội duy nhất để mọi người tự do bộc lộ cảm xúc, cảm nhận trực giác về vấn đề.
Đây là thời gian để chúng ta sử dụng chiếc mũ xanh. Đôi khi chúng ta có thể muốn vượt khỏi lối tư duy chiếc mũ theo chuỗi được cấu trúc thông thường, và trong những trường hợp như vậy chúng ta chỉ ra cấu trúc trước. Chẳng hạn: bạn cần khám phá sự việc; cần giải quyết những mâu thuẫn; cần đưa ra quyết định.
Chiếc mũ đỏ trực giác cửa tôi mách bảo rằng giá nhà cửa sẽ sớm tăng nhanh. Để viết về lối tư duy chiếc mũ xanh, tôi đã sử dụng từ “sáng tạo” bởi vì đây là một từ thường dùng. Tôi cảm thấy rằng việc hạ giá sản phẩm sẽ không thực sự khiến sản lượng hàng bán tăng lên?
Đột nhiên, điều mà trước đây chúng ta cho là thật lại không còn đúng nữa. Aristotle dựa vào phương thức hệ thống hoá những trật tự logic bao hàm và không bao hàm sự việc: Dựa trên tiền lệ, chúng ta chia nhóm sự việc cùng với những định nghĩa, phân loại và nguyên tắc. Như thế cả hai giải thích đều được định vị trên bản đồ tư duy.
Điều này có nghĩa là lối tư duy chiếc mũ trắng yêu cầu người sử dụng có những kỹ năng nhất định so với lối tư duy những chiếc mũ khác. Tuy nhiên, chú ý kỹ lưỡng tới việc dựng khung mà trọng tâm của câu hỏi cũng là một khía cạnh quan trọng của tư duy mũ xanh da trời. Những tình cảm cần được bộc lộ và hiện hữu.
Tập đoàn máy tính hàng đầu của Mỹ (IBM) bị cáo buộc tội độc quyền. Quyết định cuối cùng được dựa trên những tư duy được đưa ra bởi chiếc mũ trắng (số liệu thực tế),chiếc mũ vàng (những lợi ích có thể), chiếc mũ đen (sử cẩn trọng) và chiếc mũ đỏ (khả năng trực giác và cảm giác). Và vào bất cứ thời điểm nào của quá trình tư duy, chúng ta đểu có thể sử dụng chiếc mũ trắng để kêu gọi những dữ liệu cần thiết để đánh giá xem ý tưởng đó khả thỉ hay không khả thi.
Trong một cuộc họp, ai cũng muốn được tham gia, được chú ý, được cống hiến, và cách dễ nhất để cống hiến là đưa ra những nhận xét kiểu: «đúng vậy …nhưng…» một ý tưởng được đưa ra hợp lý tới 95%, nhưng mọi người lại có khuynh hướng chú ý tới 5% ít hợp lý hơn đó. Nếu mọi người cho rằng họ phải thể hiện những cảm xúc, thì chỉ đưa ra những cảm xúc lôgích với vấn đề đang bàn bạc. Nhưng kết quả mà chúng ta thu được thật đáng để chúng ta thử làm điều này.
Để học lối tư duy sáng tạo, đôi khi cần đến cả những ý tưởng mang tính chất khiêu khích, mà những ý tưởng này dường như đi ngược lại với lôgíc. … Tôi sử dụng chiếc mũ xanh của tôi để nói rằng chúng ta đã dạt rất xa khỏi điểm bắt đầu của chúng ta. Chúng ta xem xét để tìm ra những lợi ích tiềm tàng của ý tưởng đang xem xét.
Điều mà tôi muốn nhấn mạnh ở đây chính là «mức độ vừa đủ»: của một bộ óc tư duy phê phán. Và đó chính là hướng đi mà những hành động, kế hoạch sẽ diễn ra. Hiệu quả chính là mục tiêu của lối tư duy kiến thiết chiếc mũ vàng.