Mọi người thường được yêu cầu bộc lộ xúc cảm trong những vấn đề mang tính thoả hiệp. Chúng ta sử dụng một ý tưởng để xem xem nó sẽ mang lại cho chúng ta điều gì, dẫn chúng ta tới đâu, và làm cho chúng ta tiến về phía trước. Người tư duy mũ xanh xem xét quá trình tư duy đang diễn ra.
Nhiều độc giả khi đọc cuốn sách này có lẽ chưa từng được nghe đến tên tôi hoặc khái niệm lối tư duy mới lạ của tôi. …Anh vừa nói cho tôi biết tất cả lý do tại sao anh không thích ý tưởng này và tại sao anh cho rằng nó sẽ thất bại. … Tôi muốn anh sử dụng chiếc mũ đỏ tư duy tại thời điểm này.
Và khi mọi người nhận biết được sơ bộ những phác thảo, tất cả sẽ cùng xem xét vấn đề theo hướng đó. Tôi không muốn anh suy đoán mà hãy sử dụng chiếc mũ trắng và nói cho tôi biết chúng ta sẽ thu được điều gì nếu chúng ta hạ giá vé chuyến bay qua Đại Tây Dương xuống còn 250 đô la. Đó thực sự là một cuộc cách mạng.
Điều đó có nghĩa là trước tiên chúng ta phải đưa ra những sự kiện và số liệu chính xác. Ví dụ, để nêu lên một sự việc hiếm khi xảy ra, ta nói: Người đàn ông cuối cùng đã đưa ra đề xuất sử dụng những chiếc mũ, phương pháp tư duy mà anh ta đã đọc tóm tắt trên tờ báo.
"Số liệu trong ba năm gần đây chỉ ra rằng số phụ nữ hút thuốc lá đã tăng lên". Chúng ta có thể cho là kỳ quặc khi những người Nhật Bản không hề thích sự tranh luận. Ưu điểm của phương thức này: nhanh chóng và hiệu quả.
Người đàn ông cuối cùng đã đưa ra đề xuất sử dụng những chiếc mũ, phương pháp tư duy mà anh ta đã đọc tóm tắt trên tờ báo. Giả sử chúng ta muốn có một vài ý tưởng mới đối với thuốc lá. Cách nghĩ như vậy thường phát huy hiệu quả kém hoặc chẳng có hiệu quả gì.
Khái niệm về sự thay thế chỉ ra rằng thường có nhiều hơn một cách để giải quyết sự việc, có nhiều hơn một cách để xem xét mọi việc. Trong một cuộc họp, một người chọn cho mình chiếc mũ đen, người kia chọn cho mình chiếc mũ trắng, người khác lại chọn mũ khác và họ đội chiếc mũ đó suốt cả buổi họp. Công việc cũng cùng loại.
Một tập đoàn khác, tập đoàn Statoil của Na Uy gặp phải vấn đề về một thiết bị khoan dầu, tốn tới vài trăm nghìn đô la mỗi ngày. Do đó chẳng có lý do gì để cho rằng câu trả lời đầu tiên là câu trả lời tốt nhất. Một hoạ sĩ thường có phong cách riêng và anh ta áp dụng phong cách đó cho tất cả các bức vẽ của mình.
Chiếc mũ vàng là công cụ đầu tiên. Đó chính là lý do tại sao hiện nay ở một số quốc gia, phương thức tư duy "Sáu chiếc mũ" được đem giảng dạy cho các thẩm phán nhằm loại bỏ ảnh hưởng cá nhân tới việc đưa ra phán xét. Một diễn viên ba lê cần một biên đạo múa để dàn dựng cho những điệu múa của vở kịch mà cô ta tham gia.
Sử đụng chiếc mũ đỏ, tôi muốn nói rằng tôi rất hài lòng với cách mà chúng ta tiến hành hội nghị. , đó là nhu cầu khẳng định bản thân, chứ không phải là lối tư duy mang tính xây dựng. Tôi tin rằng chúng ta hoàn toàn có thể xem xét chúng dưới cùng một chiếc mũ tư duy bằng ngôn ngữ biểu đạt là cảm giác, mặc dầu chúng có bản chất khác nhau.