Trong mười thanh niên có đến tám người không yêu vì người tình mình học giỏi, có đầu óc cao thượng, có những hành vi anh hùng mà yêu vì cái mà người ta gọi là nhan sắc. Có bạn khác không hy vọng gì được yêu, cũng không định yêu nhưng vì quen lối chơi thiếu giáo dục thì hễ gặp bạn gái giai nhân hay không giai nhân cứ chọc. Có nhiều bạn trai dám có ý nghĩ kẻ nhỏ hơn họ là thế hệ chưa tới, kẻ già hơn họ là thế hệ đã qua và họ đứng trong thế hệ trào tràn, phúc lạc.
Đó là tâm trạng của một bạn trai thường có quả tim tế nhị, trong sạch. Vì có căn tạng tính dục như vậy nên bạn trai lúc gặp bạn gái nhan sắc hay khi bàn chuyện với người yêu hay có cái ngó dài đắm đuối, hay tỏ ra những thái độ âu yếm. Còn nền giáo dục bây giờ không rờ mó gì vô nội tâm của họ được.
Có biết bao nam sinh để lý trí mình lên meo lên mốc sau khi ra khỏi trường học. Nên để ý: ý chí không phải là bản năng vụt chạt. Trong đời sống ái tình bạn gái lắm lúc chính tình cảm chi phối lý trí, lương tâm, ý chí.
Những lời nầy đúng trăm phần trăm. Mà sao biết không có? Thưa bạn trai, cái óc hào nháng bị Đức Cứu thế mắng là mồ mã tô vôi bọc xương thúi, là những trưởng giả thích ngồi ghế nhất nơi yến tiệc ấy. Sao không có chút dè dặt mà nghĩ rằng người dễ mở cửa lòng ta có thể đã để cửa lòng rước bao kẻ và sẽ không khó mở cửa lòng rước người khác.
Ai không biết thấy họ tha thướt tưởng đâu là hiền dịu. Khi viết mấy dòng nầy tôi tưởng tượng sẽ có không ít bạn gái bất mãn. Tôi nói ngay tinh thần nhiệm vụ của nam giới đối với xã hội nhỏ của họ là gia đình.
Ngày nay làn sóng vô thần duy vật tràn ngập, con người bị ngộp trong bầu khí dâm loạn bốn phương. Đồng bạn không ưa thích cũng như kẻ dưới xa lánh. Còn quên thì có kẻ sẵn sàng lắm.
Còn các cơ hội gặp gỡ khả nghi dĩ nhiên không nên có: lửa gần rơm không trầy thì trụa. Họ nói nghịch mà đáng thương hại hơn đáng trách. Về cơ quan sinh dục, tôi đã trình bày theo khoa học trong cuốn Đời Uyên Ương ở chương ba.
Có khi lúc còn đủ đôi đủ bạn, họ ít ý thức tình yêu. Cũng có bạn trai hăng say tuổi trẻ,tính tình nông nỗi, không được giáo dục đầy đủ, gặp kẻ lớn người nhỏ lên mặt, ăn nói kiểu coi ai cũng như cỏ rác. Trong một lớp trung học cũng vậy: nam sinh mà bạch lộ sự tự cao của mình đối với nữ sinh là chuyện thường.
Tôi muốn nói nhân cách của họ bắt đầu xuất lộ. Họ không thấy chụp cái dĩa sẽ hỏng cái mâm. Tật hồ nghi có thể sinh ra nữa, nếu lương tâm cứ bị lấn áp: đ àn áp chớ đâu có tàn hủy lương tâm được.
Nhưng con vịt mẹ lúc đẻ trứng ra không còn liên lạc về sinh lý như mẹ với con. Hình như cửa lòng họ không khóa. Đàn ông càng lớn tuổi, óc càng già giặn, càng thèm sự bình yên nầy.